در یک فرایند ثبت اختراع، کیفیت به ثبت رساندن ایده اختراعی و اطلاعات مربوطه، به درستی و با دقت بالا، در قالب فرمها و اسناد فنی، قابل توجه بوده و حتی در بعضی از مواقع، بعد از ماهیت اختراع، مهمتر نیز خواهد بود. به طور کلی، ایده و اطلاعاتی که به ثبت باید برسند، هر چه جامع، مانع و کامل حول موضوع اختراع باشند، میتواند روند داوری مناسب و نیز طی کردن مراحل ثبت را در کوتاهترین زمان ممکن، محقق سازد.
در این راهنما، برخی از نکاتی که در زمینه فرایند ثبت اختراع میتواند مفید واقع گردد، ارائه شده است، این راهنماییها بر اساس معیارهای داوری که بر سه مولفهی جدید بودن در دنیا، داشتن گام ابتکاری و نیز قابلیت کاربرد صنعتی برای هر پرونده اختراع و نیز جهت تنظیم و نگارش و تهیه اسناد فنی تدوین گردیده است.
این راهنما دربردادنده 2 بخش است. بخش الف راجع آمادگی قبل تدوین گزارش اختراع است و بخش ب مربوط به راهنمایی در خصوص بخشهای گزارش اختراع است.
الف) آمادگی قبل از تدوین گزارش
پیش از هر اقدامی، سعی کنید حول موضوع اختراعی خود، جستجوهای کافی در پایگاههای مالکیت فکری داخلی و خارجی داشته باشید. اختراع شما بایستی که در دنیا جدید بوده و دارای درجاتی از ابتکار باشد و البته در نهایت قابلیت ساخت و کاربرد صنعتی را داشته باشد.
این تصور که اختراعی برای ثبت در کشور صرفا باید در بین اختراعات ایرانی جدید باشد قابل قبول نیست و داوران بررسی پروندهی اختراع، جهت بررسیهای لازم، ماهیت اختراع و ادعاهای مربوطه را نه تنها در سطح ملی که در سطح بینالمللی نیز ارزیابی مینمایند.
در ادامه مرسومترین پایگاههای داده اختراعات معرفی شده است:
الف-1: برای جستجوی فارسی به پایگاه مالکیت معنوی ایران به آدرس http://ipm.ssaa.ir/Search-Invention مراجعه نمایید.
الف-2: برای جستجوی بین المللی به پایگاههای اطلاعاتی زیر مراجعه نمایید:
https://worldwide.espacenet.com
http://www.freepatentsonline.com
الف-3: توصیه اکید میگردد در انتخاب واژههای جستجو، چه در سایت کشوری و در چه سایتهای بینالملی دقت داشته باشید تا با درستترین واژگان و عبارات جستجوهای خود را به انجام برسانید.
ب) راهنمایی در خصوص بخشهای گزارش اختراع
برای تنظیم مدارک و مستندات نوشتاری اختراع، توصیه میشود که راهنمای تکمیل آن را که همگی در وب سایت مالکیت معنوی قابل دسترس است را تهیه کرده و مطالعه فرمایید. قابل توجه است که فرمهای لازم جهت تنظیم اسناد نیز در وب سایت مالکیت معنوی قابل دسترس هستند.
در ادامه نکاتی را به صورت خلاصه در خصوص تدوین مستندات فنی در این بخش ارائه میگردد تا روند داوری و کیفیت مستندسازی افزایش یابد. چرا که ممکن است، اختراعی از لحاظ ایده پردازی بسیار عالی باشد، ولی به دلیل نقص ها و پایین بودن کیفیت مستندات، در آینده، قابل دفاع به صورت موثر نباشد و ارزش خود را نتواند حفظ کند.
ب-1: ادعای اختراع
ادعاها حدود حمایت یک اختراع را تعیین می کنند. ادعاها برای یک اختراع ثبت شده از اهمیت ویژه ای برخوردارند چون اگر به خوبی تنظیم نشوند، حتی یک اختراع واقعا ارزشمند، می تواند به یک اختراع بی ارزش تبدیل شود که براحتی می توان آن را دور زد یا پیرامون آن طراحی کرد. مجددا تاکید میگردد بخش راهنمای مربوط به تنظیم سند ادعای اختراع حتما از قبل به دقت مطالعه گردد. یک ادعانامهی روان بعد از مشخصات مخترع (مخترعین) ابتدا به تشریح عنصر اختراعی میپردازد. عنصر اختراعی بیان کننده مشخصات کلی و اجزا و خصوصیات کلی و دامنه کاربرد اختراع و ... است که عموما این عنصر اختراعی به عنوان ادعای شماره 1 قید میگردد. ادعاهای بعدی در قالب جملههای کوتاه و شفاف بوده که به صورت متوالی نگارش خواهند شد. از آنجایی که ادعاها میتوانند مستقل و وابسته باشند، لذا برای ادعای وابسته بایستی بیان کرد که بر اساس کدام ادعای مستقل مطرح میشوند. شکل نوشتاری آنها به صورت زیر است، لازم به ذکر است که تعداد ادعای مستقل و وابسته محدودیتی نداشته و بر اساس ذهنیت مخترع و ماهیت اختراع تدوین میگردد:
ادعای شماره یکادعا می گردد: عناصر اختراع به طور کلی عبارت اند از .........
ادعای شماره دو: "بر اساس ادعای شماره یک" .......
ادعای شماره سه: "بر اساس ادعای شماره یک" .......
و ...
ادعای شماره 7: بر اساس ادعای شماره یک ، عنصر "الف" دارای اجزای "ب" است.
ادعای شماره 8: بر اساس ادعای شماره هفت: ......
ادعای شماره 9: بر اساس ادعای شماره هفت: ......
و الی آخر.
در تنظیم ادعای اختراع باید نکات زیر رعایت شود.
ب-2: توصیف اختراع
توصیف اختراع شامل سربندهایی زیر اس و در ادامه برای تک تک آنها توضیحات راهنمایی تکمیلی ارائه شده است:
ب-2-1: زمینه فنی اختراع مربوط
ممکن است یکی از شاخههای علم مانند مکانیک، شیمی، برق، فیزیک، بیوتکنولوژی، مواد زیستی، شیمی آلی، فناوری اطلاعات، کشاورزی و . . . باشد که از طریق پیوست در انتهای همین راهنما قابل دریافت است. آنچه قابل ذکر است برای انتخاب زمینه فنی اختراع به طبقهبندی بینالمللی اختراعات مراجعه گردد. متاسفانه شمار قابل توجه از مخترعین از این قسمت آگاهی لازم را کسب نمیکنند و زمینه فنی اختراع خود گاها نام رشته علمی و تحصیلی و یا عناوین دیگر قرار میدهند. لازم به ذکر طبقهبندی بینالمللی اختراعات در اینترنت و نیز در سایت مالکیت معنوی نیز قرار دارد و دسترسی به آن برای همگان از طریق اینترنت آسان است.
ب-2-2: مشکل فنی و بیان اهداف اختراع
گاهی اوقات مخترع برای بیان مشکل فنی، اقدام به تشریح مباحث علمی گسترده مینماید و مثلا حالت چندگانهی یک پدیدهی علمی را تشریح میکند و مشاهده شده است که در حد چندین صفحه به طول انجامیده است. واقعیت امر این است که لازم به توضیحات علمی، بیان نظریهها، قواعد و اصول علمی به صورت آموزشی نیست و صرفا آنچه مهم است بیان شفاف خود مشکل و مسئله اصلی است. اگر مشکل یا مسئله درون یک ماهیت علمی مخفی شده است، توضیحاتی را انتخاب کنید و بنویسید که خواننده را سریعتر به مشکلی که شما بدان رسیدهاید، برساند. از بیان حواشی علمی و فنی، در این بخش خودداری کنید.
بهتر است بیان اهداف نیز به صورت یک مرتبه و به شکل شفاف با جملات کوتاه تنظیم شود.
ب-2-3: شرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیشرفت هایی که در ارتباط با اختراع ادعایی وجود دارد
همانطور که در قسمت الف این راهنما توضیح داده شد، مخترع میبایست ابتدا راجع اختراعات خود در پایگاههای اطلاعاتی اختراعی داخلی و خارجی اقدام به مطالعه و جستجوی اختراعات مشابه اختراع خود باشد. در صورتی که به اختراعات مشابه برخورد، گزارش از این اختراعات مشابه را به همراه شماره ثبت آنها، در این قسمت ارائه کرده و توضیحی مختصری در خصوص وجوه افتراق اختراع خود با اختراعات مشابه ارائه در این قسمت بنماید. به عبارتی خلاصه تر: " بیان سابقه پیشرفت هایی که در ارتباط با اختراع ادعایی وجود دارد. بررسی و توضیح مختصر اختراعات دیگر"
ب-2-4: توضیح اشکال، نقشه و نمودارها
آنچه در در این زمینه لازم است، بیان این نکته مهم است که اشکال و نقشهها میبایست به صورت خط و سیاه و سفید باشند. شکلهای حجم دار و رنگی در این قسمت درست نیست. هر این نکات مورد توجه اصلی نیست و اهمیت اصلی در این باره به ارتباط مفهومی نقشه و شکل به ماهیت اختراع و نیز و وجود ارتباط منطقی بین اجزا شکل و نقشه مورد است.
ب-2-4: بیان واضح و دقیق مزایای اختراع ادعایی نسبت به اختراعات پیشین
از مقایسه دانش فنی و راه حلهای پیشین برای حل مشکل فنی با دانش و راه حلهای ابداعی موجود مزایای اختراع قابل استخراج وفهم خواهد بود و بیان مزایای اختراع و تشریح آن سرمایه گذاران و تولیدکنندگان و صنعتگران را فرصت خواهد داد تا تکنولوژی مورد ادعا را ارزیابی نموده، و درصد توفیق آن در بازار کسب و کار را بیشتر درک نمایند.
ب-2-5: حداقل یک روش اجرایی برای به کارگیری اختراع؛
در برخی از قوانین ملی کشورها علاوه بر بیان و توصیف کامل اختراع برای افشای مؤثر اختراع متقاضی باید بهترین روش اجرایی اختراع را نیز توصیف نماید و در آئین نامه به جای بهترین روش اجرایی عبارت حداقل یک روش اجرایی برای بکارگیری اختراع بکار رفته است که متقاضی باید آنرا توضیح دهد.
ب-2-6: ذکر صریح کاربرد صنعتی اختراع درصورتیکه ماهیت اختراع گویای این امر نباشد؛
کاربرد یا کاربردهای صنعتی اختراع در صورتیکه ماهیت اختراع گویای این امر نباشد، باید ذکر شود و درصورت عدم ذکر صریح کاربرد صنعتی در این قسمت و عدم کفایت و گویا بودن این امر در اختراع میتواند زمینه استفاده یا سوءاستفاده از این حق را در آینده برای افرادسودجو و رقبا فراهم آورد.
ب-2-7: عنوان اختراع
عنوان اختراع باید به گونه ای مطرح شود که نکته و فن نوآورانه را داشته باشد. در انتخاب عنوان سعی کنید از اسامی خاص بی ارتباط به موضوع اختراع اجتناب کنید. این موضوع از مصادیق رد عنوان شما توسط کارشناسان اداره ثبت خواهد بود. در تدوین عنوان بایستی، عبارت یا مجموعهایی از عبارات را تنظیم نمایید که به صورت مرتبط و معنادار و کافی و دقیق، تمامی ابعاد اختراع شما را نمایان سازد. البته برخی عنوان اختراع را زمانی تدوین مینمایند که هم جستجوهای اولیه و زیربنایی را به طور کافی به انجام رساندهاند و با عناوین و دایره واژگان بیشتری آشنا شدهاند و همچنین تمام اسناد و مدارک فنی را تدوین و تکمیل نمودهاند. این حالت بهترین شرایط برای تنظیم و تدوین عنوان اختراع است. چرا که مخترع به خوبی نسبت به واژگان و بار معنایی آنها آگاهی دارد.
در پیاده سازی و تنظیم توصیف، نخست عنوان اختراع که ترجیحاً بین 3 تا 10 کلمه است باید در مبدأ توصیف اختراع ذکر شود وغالباً این عنوان عیناً همان عنوان مندرج در اظهارنامه اختراع است و ترجیحا از کلماتی مانند" بهتر" و "نوین" و "جدید" استفاده نشود.
همچنین در تدوین عنوان انگلیسی، همین نکات قابل تکرار است، نکته مهم این است که ترجمه انگلیسی نیابد تحت الفظی بوده و بهتر است ترجمه معانی در نظر گرفته شود. بررسیها نشان میدهد که عناوین انگلیسی اختراع، اغلب دارای اشکال املایی و آیین نگارش است.
ب-3: خلاصه اختراع
خالصه صرفاً برای اطلاعات فنی و فاقد استفادههای حقوقی است. وضعیت موجود در زمینه اختراع و راه حل ارائه شده در اختراع بصورت خالصه میبایست، در این قسمت درج شود.در خالصه اختراع باید به شرح ذیل عمل شود:
زنجان، میدان پروین اعتصامی، خیابان وحی، پارک علم و فناوری استان زنجان
تلفن : 26 79 73 33 024
فکس : 50 57 74 33 024
ایمیل : info@zstp.ir
درباره پارک علم و فناوری استان زنجان
پارک علم و فناوری سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفهای اداره میشود و هدف اصلی آن افزایش ثروت جامعه از طریق تشویق و ارتقاء فرهنگ نوآوری و افزایش توان رقابت در میان شرکتها و مؤسساتی است که متکی بر علم و دانش در محیط پارک فعالیت میکنند.
ثبت نام در خبرنامه پارک علم و فناوی استان زنجان